Trái tim của Athens
“Acropolis của Athens” là ngọn đồi rộng 3ha, nằm giữa một khu đồng
bằng rộng, cao hơn vùng lân cận khoảng 190m. Người Hy Lạp cổ coi địa thế
này hoàn hảo và lý tưởng nên chọn xây dựng những đền đài tôn vinh cách
vị thần linh từ xa xưa. Theo ngôn ngữ Hy Lạp, Acropolis có nghĩa là
thành phố trên cao. Người ta gọi “Acropolis của Athens” để phân biệt với
các Acropolis ở những nơi khác tại Hy Lạp.
Khối đá vôi tạo nên ngọn đồi có hình oval không đều, theo trục đông
tây, chiều dài 289,5m và nơi rộng nhất là 137m. Độ dốc dần từ đỉnh xuống
chân đồi giúp hình thành những lối đi quanh dẫn lên đỉnh đồi dễ dàng.
Những bằng chứng khảo cổ tại đây chứng minh, ngọn đồi đã được sử dụng từ
thời kỳ đồ đá mới, đến thời đại đồ đồng. Phần lớn hệ thống kiến trúc
nguyên thuỷ trên đồi Acropolis (bằng gỗ) bị phá huỷ vào năm 480 trước
Công nguyên khi người Ba Tư đánh chiếm Hy Lạp và thiêu rụi đồi
Acropolis. Đại tướng Pericles (lãnh đạo Athens khoảng 500 – 429 trước
Công nguyên) đã cho xây lại các đền đài bằng đá, vừa thể hiện tín ngưỡng
tôn giáo, vừa thể hiện quyền lực của nhà lãnh đạo thời đó.
Đồi Acropolis nhìn từ phía bắc vào buổi sáng
Kiến trúc sư La Mã Marcus Vitruvius, thế kỷ thứ nhất trước Công
nguyên, cho hay các ngôi đền thờ tại Acropolis được xây dựng theo kiến
trúc cổ điển, được cho là kiến trúc chính của các công trình xây dựng từ
thời đỉnh cao Hy Lạp cổ đại đến khi các triều đại La Mã sụp đổ.
Theo Marcus, kiến trúc cổ điển xuất phát từ Hy Lạp thường được định
nghĩa ở phong cách và thiết kế cột gồm các trống đá tròn khác nhau về
chiều cao, xếp chồng lên nhau dùng trong kiến trúc. Những kiến trúc cột
cổ điển đầu tiên nhất thường là Doric (cột tròn, không đế, có giá đỡ,
không chạm khắc hoa văn), Ionic (cột tròn hoặc có rãnh, có đế và giá đỡ
hoa văn cuộn) và Corinthian (cột tròn có rãnh, có đế và giá đỡ trang trí
nhiều, thường là chạm khắc hoa văn hoa, lá nổi).
Đá được cắt khoanh, tròn hình giống những chiếc trống, đục lỗ ở giữa
rồi xếp chồng lên nhau nhờ hệ thống ròng rọc. Không cần dùng vữa hay
chất gắn kết, mà chỉ cần dùng đá hoặc các thanh gỗ đặt ở các lỗ giữa
trống. Khi các khối đá này được cố định, hệ thống rãnh bên ngoài cột mới
được tạo ra. Người La Mã đã tiếp thu và áp dụng kiến trúc cổ điển này
vào nhiều trong các công trình tại Ý. Kiến trúc tân cổ điển thịnh hành
tại phương Tây sau này ảnh hưởng rất nhiều từ kiến trúc cổ điển, điển
hình như các dãy cột tại quảng trường Vatican…
Quần thể cổng Propylaea dẫn vào khu đền thiêng trên đỉnh đồi
Sảnh lớn dành cho phòng bán vé, gửi đồ, bán càphê – Cổng đền nhìn từ phía trong.
Đền chính Parthenon
Những công trình đỉnh cao kiến trúc cổ điển Hy Lạp
Parthenon: là đền thờ chính trên đồi Acropolis, dành tôn vinh Athena,
nữ thần đồng trinh bảo trợ Athens. Trên nền của đền Parthenon cũ, do
nhà điêu khắc Athens Pheidias thiết kế, hai kiến trúc sư Iktinus và
Kallikrates đã giám sát và hoàn tất ngôi đền vào thời kỳ hoàng kim của
Athens trước Công nguyên (năm 432).
Đền Parthenon được coi là một trong những ví dụ điển hình về kiến
trúc cổ điển Doric tại Hy Lạp, một kiến trúc đền đài với hệ thống cột
đơn giản bằng đá cẩm thạch không chạm khắc, đỡ hệ thống mái bên trên.
Đặc biệt, ở trước và sau đền là các hàng tám cột chứ không phải sáu cột
như thông thường. Đền được chia làm ba phần: tiền sảnh, gian thờ và
Phòng để châu báu.
Các tấm phù điêu đá cẩm thạch được trang trí quanh mái đền, mô tả từ
sự ra đời của nữ thần Athena cho đến cuộc tranh đua giữa Athena và
Poseidon trong việc bảo hộ Athens; từ trận chiến của Giants, Centaurs,
Amazons và của người Hy Lạp cho đến cuộc chiến thành Troy.
Phía trong đền có những tấm phù điêu miêu tả các lễ hội, các đám rước
và người dân tham dự trong niềm hân hoan, vui vẻ. Nhiều nhà nghiên cứu
cho rằng, trong 24 thế kỷ qua, những tấm điêu khắc này vẫn chưa có tác
phẩm nào so sánh được, khẳng định tài năng của những nhà điêu khắc Hy
Lạp cổ đại. Tuy nhiên, hầu hết các phiến đá ngày nay đã bị mất hoặc bị
phá huỷ sau khi ngọn đồi nhiều lần bị tàn phá và thay đổi mục đích sử
dụng, từ nhà thờ Thiên Chúa giáo đến thánh đường Hồi giáo và làm kho vũ
khí.
Thời gian xâm chiếm Athens, nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ đã cho phép
Lord Elgin, một người Anh tự do lấy mọi thứ từ đống đổ nát của đền
Parthenon mang đi. Trong khi tại Athens hiện chỉ còn nền móng và hàng
cột đổ nát thì nhiều vật dụng trang trí của đền lại xuất hiện tại bảo
tàng nước Anh. Chính phủ Hy Lạp đang lên kế hoạch đòi lại những di sản
của tổ tiên họ.
Erechthion: còn gọi là Erechtheum nằm ở phía bắc của Acropolis, đối
diện với đền Parthenon, dùng tôn vinh hai vị thần giám hộ Athens, Athena
Polias và Poseidon Erechtheus. Kiến trúc sư Mnesicles được cho là có
công xây dựng đền Erechtheum, mặc dù ông không hoàn tất. Erechthion là
ngôi đền có kiểu cột Ionic nhưng cấu trúc của ngôi đền khá phức tạp,
được xây dựng trên một khu vực có sàn đất không bằng phẳng với ba phần
độc lập có hình dáng khác nhau, mỗi phần có một loại mái riêng.
Erechthion là toà nhà hình chữ nhật nằm giữa có điện chính được chia làm
hai phần dùng thờ Athena và Poseidon.
Hai phần phía bắc và phía tây nam thấp hơn khu vực chính. Góc tây nam có một hội trường nhỏ với sự khác biệt.
Những cây cột Ionic được thay thế bởi sáu cột trụ hình người, những
cô gái nô lệ xứ Caria. Các nếp gấp của áo choàng trên các trụ hình người
được so sánh tương tự như các rãnh khắc vào các cột Ionic. Một trong
sáu trụ nguyên thuỷ hiện đang nằm tại bảo tàng Anh. Năm trụ còn lại
trong đó một trụ đã bị phá huỷ gần hết, được trưng bày trong bảo tàng
Acropolis mới. Trụ cột hình người này sau cũng được sử dụng trong nhiều
công trình kiến trúc tại Roma và các thành phố phương tây khác.
Ngoài ra, công trình đáng chú ý tại Acropolis còn có hệ thống cửa đền
Propylaeagồm một toà nhà có cửa chính thông qua và toà cánh hai bên.
Hầu hết hệ thống mái đã bị phá huỷ. Cánh phía bắc được dùng như một
phòng trưng bày nghệ thuật Pinakotheke, nơi đây các nhà khảo cổ đã tìm
thấy những bức tranh vẽ trên tường. Cánh phía nam có ngôi đền thờ Athena
Nike. Phía tây nam của ngọn đồi là sân khấu ngoài trời Odeon of Herodes
Atticusbằng đá, ba tầng, được xây dựng năm 161 sau Công nguyên. Hiện
sân khấu với sức chứa 5.000 người này được tái tạo bằng đá cẩm thạch
pentelic từ năm 1950 và sử dụng vào hàng loạt lễ hội tại Athens.
Phía đông nam là nhà hát cổ Dionysus với sức chứa khoảng 17.000
người. Hệ thống đá được đưa vào xây dựng nhà hát có vết tích khoảng năm
340 trước Công nguyên. Chính phủ Hy Lạp dự tính tái tạo vài phần của sân
khấu này vào năm 2015 với khoản chi phí 9 triệu euro. Những công trình
trên đồi Acropolis không chỉ là biểu tượng về văn minh Hy Lạp mà còn là
những công trình kiến trúc nổi tiếng, nằm trong danh sách di sản thế
giới của UNESCO hiện đang được Hy Lạp kết hợp với các tổ chức quốc tế
phục hồi.
Comments[ 0 ]
Post a Comment